Het Grote Antwerpse Studentenonderzoek

Projecten

🔊

Een onderzoek naar de uitdagingen en problemen van de Antwerpse student na corona

Het Grote Antwerpse Studentenonderzoek is een samenwerking tussen STAN en Universiteit Antwerpen met als doelstelling: weten wat er leeft bij de Antwerpse studenten en nagaan in hoeverre zij tevreden zijn over hun studie, studentenleven, campus en stad. In 2018 lag de focus op mobiliteit, veiligheid, vrije tijd, diversiteit en voeding. In 2023, de tweede editie, bestudeerden we de bredere leefwereld van Antwerpse studenten. Van les volgen en vrijetijdsbesteding in een post-covid tijdperk tot hun financiële zorgen en mentaal welzijn.

De resultaten tonen aan dat het studentenleven sinds Covid-19 heel wat veranderingen onderging. Niet alleen studenten, maar ook STAN en de hoger onderwijsinstellingen staan voor enkele grote uitdagingen om studenten zo goed mogelijk te ondersteunen.

Wat?: Een onderzoek bij 3.024 Antwerpse studenten rond de thema’s: cost of living, mentaal welbevinden en de impact van Covid-19 op het studentenleven.
Door wie?: Dit onderzoek is een samenwerking tussen Universiteit Antwerpen en STAN. Het werk werd gerealiseerd door vijftien Erasmusstudenten onder begeleiding van Prof. Peter Van Aelst, dr. Jonas Wood en Hannes Lenaerts
Wanneer?: Academiejaar 2022-2023

Resultaten

Sociaal terughoudender

Ten eerste zijn de Antwerpse studenten meer sociaal terughoudend geworden. Hoewel Antwerpen als een fijne studentenstad wordt beschouwd, geeft 1 op 3 studenten aan dat ze sinds de corona pandemie sociaal terughoudender zijn geworden, wat zich onder andere vertaalt in een veranderend studentenleven. Op een doordeweekse avond blijven ze liefst thuis op kot, alleen of met vrienden.

“Ik ben een beetje in die niet buitenkomen sfeer blijven hangen en kan er meer van genieten om thuis te zitten of avonden met familie en vrienden op een rustige manier door te brengen dan naar een club gaan.” (Vrouw, 19 jaar oud, student middelbaar tijdens Covid-19)

Globaal genomen is de Antwerpse student positief over de ruime keuze aan cafés (62%) en fuiven (54%), maar uitgaan in Antwerpen blijft duur, vooral als je geen lid bent van een studentenvereniging (44%). Bovendien zijn er te weinig studentikoze activiteiten overdag (24%). Veel studenten pleiten ook voor meer non-alcoholische activiteiten, activiteiten op de buitencampus en activiteiten die vroeger starten zodat ze meer toegankelijk zijn voor pendelstudenten. (Figuur rechts: Hoe ziet jouw favoriete avond in de week eruit?)

“Dingen die niet draaien rond zuipen en fuiven, meer culturele dingen, die toch gewoon ontspannend zijn. Als studente die niet drinkt en niet graag uitgaat schiet er echt niks meer over van activiteiten om mensen tegen te komen.” (Vrouw, 23 jaar oud)

Daarnaast valt ook op dat Antwerpse studenten minder op de campus aanwezig zijn en meer thuis onderwijs volgen. De manier van les volgen is door de versnelde digitalisering tijdens de pandemie duurzaam veranderd. Door meer lesopnames zijn studenten minder op de campus aanwezig en ontmoeten ze elkaar minder vaak, wat weer een aanleiding kan zijn om niet naar de les te gaan, omdat je weinig medestudenten kent. Deze vicieuze cirkel lijkt vooral voor de universiteitsstudenten, die minder les hebben in kleine groep, een gevaar.

Het studentenleven is duur

Ten tweede, worstelen heel wat studenten ook met financiële problemen. Bijna alle Antwerpse studenten vinden dat het leven duurder is geworden het afgelopen jaar. Dat merken ze vooral aan de stijgende prijzen van boodschappen (73%), de prijzen van de horeca bij het uitgaan (57%) en de stijgende prijzen van elektriciteit, water, gas en wifi (42%). De stijgende rekeningen en stijgende inflatie zorgen ervoor dat ook de sociale diensten van de onderwijsinstellingen een verhoogde vraag naar financiële hulp vaststellen.

Hoewel we leerden dat lesopnames tot meer sociale isolatie kunnen leiden, zorgen ze er ook wel voor dat iemand met een minderbegoede situatie toch een studentenjob kan uitvoeren in de week, zonder lessen te hoeven missen. De inflatie die nu alle studenten raakt, kan zo één van de vele verklaringen zijn voor de populariteit van online les volgen.

‘Ik moet heel vaak gebruik maken van mijn spaarrekening. Andere jaren was dit eerder uitzonderlijk’.

Verminderd mentaal welzijn

Ten derde stellen we vast dat heel wat studenten worstelen met stress en mentale problemen. Gemiddeld ervaart 55% van de Antwerpse studenten stress, prestatiedruk of faalangst, maar er zijn wel duidelijke genderverschillen. Vrouwen zijn hier over het algemeen meer kwetsbaar voor dan mannen. Ook de factoren die de stressgevoelens oproepen, zijn verschillend. Bij mannen gaat het meer om stress omtrent school, terwijl het bij vrouwen om heel wat verschillende stressfactoren gaat. Toch wordt de stap naar hulpverlening in verhouding nog niet vaak gezet.

13% van de studenten zocht ooit al eens hulp. Mannen zoeken sowieso minder snel hulp wanneer ze zich slecht voelen. Toch is het ook frappant dat van alle participanten slechts 40% van wie zich nooit goed in zijn vel voelt, ooit al de stap zette naar het vragen van hulp. De grootste drempel om hulp te vragen zijn de lange wachttijden en de hoge kostprijs. Bovendien kan het erkennen van problemen aan zichzelf al een eerste obstakel vormen.

Conclusie

We eindigen met drie suggesties die een onderdeel kunnen zijn van een geïntegreerde aanpak. Allereerst willen we blijven investeren in fysiek contact en ontmoetingsplaatsen. Lesopnames zijn een nuttig onderdeel in het geheel van een opleiding, maar mag niet de norm worden. Er is nood aan interactie en plaatsen waar studenten kunnen studeren, praten of ontspannen. Dit moet mogelijk zijn, laagdrempelig en zonder druk om te consumeren.

Ten tweede is er ook meer vraag naar variatie in het ontspanningsaanbod, met bijvoorbeeld meer studentikoze activiteiten overdag, niet-alcohol gerelateerde activiteiten of activiteiten op de buitencampus. Wat betreft mentaal welzijn, is deze studie stilaan de zoveelste in de rij die aan de alarmbel trekt. Er zijn aanzienlijke groepen studenten die zich niet goed in hun vel voelen, sociale en academische componenten in het studentenleven spelen hier duidelijk een rol en de weg naar ondersteuning wordt niet altijd gevonden. Mentaal welbevinden is meer dan ooit bespreekbaar, maar gebruik maken van de bestaande dienstverlening lijkt niet evident.

Onze derde aanbeveling is daarom ook om te evolueren tot een geïntegreerde aanpak waarbij “werken aan je welbevinden” niet langer als iets probleemoplossends gezien wordt, maar als één van vele ingrediënten voor een gezonde levensstijl. Een gezonde levensstijl die nodig is in de veeleisende context die studenten vandaag waarnemen, waar onderwijsinstellingen alsook andere organisaties voor studenten hun steentje aan kunnen bijdragen. In concreto veronderstelt een geïntegreerde aanpak dat beleidsinitiatieven zich niet beperken tot de visie dat als er een probleem is, de diensten klaarstaan, maar ook pro-actief aan welbevinden werken met alle studenten.

Over STAN

In 2013 lanceerde STAN de eerste grote kwantitatieve bevraging over het Antwerpse studentenleven. In de laatste editie van het Grote Antwerpse Studentenonderzoek bestudeerden we de bredere leefwereld van Antwerpse studenten. Van les volgen en vrijetijdsbesteding in een post-covid tijdperk tot hun financiële zorgen en mentaal welzijn.

2012-2013
De Grote Studentenenquête: kwantitatief behoefte-en tevredenheidsonderzoek.

2015-2016
De Grote Studentenenquête: herhalingsonderzoek

2018-2019
Het Grote Antwerpse Studentenonderzoek: voor het eerst in samenwerking met studenten en professoren van de UAntwerpen, met als focus de identiteit en stadsbeleving van Antwerpse studenten en bijhorende noden. Vijf thema’s stonden centraal: mobiliteit, veiligheid, vrije tijd, diversiteit en voeding.

Warme ontmoetingsplaats

Wie ons goed kent, weet het: bij ons blijft het niet louter bij resultaten. Daarom lanceerden we inmiddels een oproep om een werking voor een warme ontmoetingsplek voor studenten te ontwikkelen in zaal TAKEOFF: een safer space in het verlengde van je thuis of kot. We willen een warme omgeving tot stand brengen waar sociale interactie, preventieve zelfzorg als onderdeel van een gezonde levensstijl, studeren en het delen van ideeën centraal staan.